Mô tả

Trong bối cảnh nhu cầu xây dựng và sản xuất cơ khí ngày càng tăng, thép trở thành vật liệu cốt lõi quyết định độ bền – tuổi thọ – mức độ an toàn của công trình. Tuy nhiên, thị trường thép hiện nay cũng tồn tại không ít sản phẩm kém chất lượng hoặc thép giả được làm tinh vi nhằm trục lợi. Điều này khiến người tiêu dùng, nhà thầu và doanh nghiệp gặp không ít rủi ro: công trình xuống cấp nhanh, giảm khả năng chịu lực, thậm chí gây nguy hiểm khi đưa vào vận hành.
Để hạn chế tối đa các rủi ro này, bài viết sẽ hướng dẫn chi tiết 5 cách phân biệt thép thật và thép giả dựa trên những tiêu chí kỹ thuật phổ biến trong ngành thép như tiêu chuẩn ASTM, JIS, TCVN, DIN…

1. Quan sát bề mặt sản phẩm

Kiểm tra trực quan là bước đầu tiên nhưng mang lại hiệu quả cao khi phân biệt thép thật – thép giả. Với thép thật, bề mặt thanh thép thường có độ nhẵn đồng đều, đường gân trên thép vằn được dập chìm hoặc dập nổi sắc nét, tròn đều và liền mạch. Các nhà máy thép lớn như Hòa Phát, Pomina, Việt Ý hay Việt Đức đều sở hữu dây chuyền cán nóng hiện đại, đảm bảo hình dáng thanh thép tuân thủ đúng tiêu chuẩn kỹ thuật.

Ngược lại, thép giả thường có nhiều vết nứt li ti, bề mặt lồi lõm, thậm chí có dấu hiệu gỉ sét ngay từ khi còn mới. Đường gân trên thép vằn bị lệch, không đồng nhất hoặc có độ sâu không chuẩn. Điều này xuất phát từ việc thép giả thường được sản xuất từ phế liệu kém chất lượng hoặc tái chế nhiều lần, không được tinh luyện đúng quy trình.

Xem thêm >>> Thép hình, thép ống, thép tấm - cách chọn theo dự án

Ở thép cuộn, sự khác biệt càng rõ rệt hơn: thép giả dễ xuất hiện mảng sẫm màu, phôi thép không đồng đều, thể hiện sự thiếu ổn định trong quá trình luyện kim.

 

2. Kiểm tra trọng lượng thực tế của thép

Mỗi loại thép đều có trọng lượng tiêu chuẩn theo các hệ thống kỹ thuật quốc tế như ASTM (Mỹ), JIS (Nhật Bản), DIN (Đức) hoặc TCVN. Thép thật luôn nằm trong ngưỡng trọng lượng cho phép, sai số rất nhỏ do quy trình cán thép và kiểm định chất lượng được kiểm soát chặt chẽ.

Khi kiểm tra trọng lượng, nếu thanh thép nhẹ hơn đáng kể so với chuẩn, khả năng rất cao đó là thép giả hoặc thép bị “rút lõi”. Việc giảm trọng lượng giúp nhà sản xuất gian lận tiết kiệm chi phí nguyên liệu nhưng lại khiến thép mất độ bền, giảm khả năng chịu lực và dễ biến dạng dưới tải trọng lớn.

Nhiều công trình dân dụng và công nghiệp đã ghi nhận tình trạng nứt sàn, võng dầm hoặc xuống cấp sớm chỉ vì sử dụng thép không đạt trọng lượng tiêu chuẩn. Vì vậy, khi nhập thép số lượng lớn, người mua nên cân ngẫu nhiên một số bó thép để đảm bảo sản phẩm khớp với catalog kỹ thuật của nhà máy.

3. Kiểm tra logo và ký hiệu dập nổi trên thép

Mỗi thương hiệu thép uy tín đều có ký hiệu dập nổi riêng để người mua dễ dàng nhận diện. Ví dụ:
– Thép Hòa Phát thường có ký hiệu chữ “HPG” dập rõ, đều, không mờ.
– Thép Pomina có biểu tượng hình con cá sấu đặc trưng.
– Thép Việt Ý (VIS) sử dụng ký hiệu "V I S" hoặc "VIỆT Ý".
– Thép Việt Đức sử dụng ký hiệu hình bông mai.

Ở thép thật, logo được dập sâu, sắc nét, khoảng cách giữa các ký tự đồng đều. Dù bề mặt có trầy xước nhẹ thì ký hiệu vẫn rõ ràng, gần như không bị bong tróc.

Trong khi đó, thép giả thường có ký hiệu mờ nhạt, đường nét không đều, dễ cạo tróc hoặc biến dạng khi va đập. Một số cơ sở làm giả còn cố tình bắt chước logo của thương hiệu lớn nhưng không thể tạo độ sâu – độ sắc như công nghệ dập tự động của nhà máy thép thật.
Việc kiểm tra logo là bước cực kỳ quan trọng giúp người tiêu dùng nhận diện chính xác sản phẩm trước khi ký biên bản nhập hàng.

4. Yêu cầu đầy đủ chứng chỉ CO, CQ

Với thép nhập khẩu hoặc thép sản xuất trong nước, chứng chỉ CO và CQ là giấy tờ bắt buộc.

CO – Certificate of Origin: chứng nhận nguồn gốc xuất xứ hàng hóa, thể hiện lô thép được sản xuất tại nhà máy nào, thuộc quốc gia nào.
CQ – Certificate of Quality: chứng nhận chất lượng sản phẩm, nêu rõ thành phần hóa học, cơ tính, tiêu chuẩn áp dụng như JIS G3112, ASTM A615, TCVN 1651-1:2018…

Thép thật luôn có đầy đủ CO, CQ đi kèm từng lô hàng. Nội dung trên chứng chỉ trùng khớp với thông tin trên bao bì, ký hiệu dập nổi và hóa đơn VAT. Đối với thép giả, CO – CQ thường bị làm mờ, thiếu thông tin, hoặc không có bất kỳ chứng nhận nào.
Việc đối chiếu CO – CQ giúp người mua đảm bảo sản phẩm đạt chuẩn chịu lực, kéo dãn, giới hạn chảy – những yếu tố quyết định tuổi thọ và độ an toàn của công trình.

5. Ưu tiên mua thép tại đại lý uy tín

Dù có nắm rõ mọi cách phân biệt thép thật – thép giả, khâu chọn nhà cung cấp vẫn đóng vai trò quan trọng nhất. Một đại lý thép uy tín luôn có hệ thống phân phối chính hãng, chịu trách nhiệm trực tiếp về chất lượng từng lô thép và có khả năng cung cấp đầy đủ chứng từ hợp lệ.

Khi mua tại đại lý thép chuẩn, khách hàng luôn được xuất hóa đơn VAT, có hợp đồng, biên bản giao nhận rõ ràng và cam kết đổi trả ngay khi phát hiện hàng kém chất lượng. Ngoài ra, các đơn vị uy tín còn có xe chuyên dụng chở thép, đảm bảo thép không bị cong vênh, gỉ sét trong quá trình vận chuyển.

Ở chiều ngược lại, việc mua thép trôi nổi ngoài thị trường, không giấy tờ, không CO – CQ, không hóa đơn sẽ tiềm ẩn rủi ro thiệt hại lớn cho công trình. Tiền tiết kiệm được ban đầu có thể dẫn đến chi phí sửa chữa cao hơn gấp nhiều lần về sau.

Kết luận

Phân biệt thép thật và thép giả không chỉ là kỹ năng cần thiết của chủ thầu hay kỹ sư mà còn là hiểu biết quan trọng đối với bất kỳ ai có nhu cầu xây dựng. Chỉ bằng các bước cơ bản như quan sát bề mặt, kiểm tra trọng lượng, xác thực logo, yêu cầu CO – CQ và lựa chọn đại lý uy tín, người dùng có thể tự bảo vệ mình trước tình trạng thép giả ngày càng tinh vi trên thị trường.

Việc sử dụng thép đúng chuẩn không chỉ đảm bảo tuổi thọ và khả năng chịu lực của công trình mà còn góp phần tối ưu chi phí, giảm thiểu rủi ro trong quá trình vận hành. Hãy luôn ưu tiên thép chính hãng để xây dựng công trình bền vững – an toàn – đúng tiêu chuẩn kỹ thuật.